همه شاعر و خواننده شده اند - وبلاگ تمبوک

به گزارش وبلاگ تمبوک، علیرضا طبایی با اسفبار خواندن اوضاع شعر و ترانه و موسیقی، می گوید همه به صورت ابتذال آمیزی به دنبال شهرت هستند؛ همه شاعر و خواننده شده اند و روزگار خوبی برای هنر نیست.

این شاعر (متولد 14 آذرماه 1323) به مناسبت تولد 76سالگی اش در گفت وگو با وبلاگ تمبوک، درباره فعالیت های خود در این روزها می گوید: من هم مانند خیلی از مردم دیگر در این روزها ناگزیر خانه نشین شده ام و این خلوت گزینی و خانه نشینی فرصتی است تا به تدوین، جرح و تعدیل و مرور کارهایم بپردازم. همچنین بازنگری ای بر یادداشت هایم، چه در زمینه شعر و چه تحقیق، داشته باشم و آن ها را دوباره نویسی کنم.

او با اشاره به آماده بودن چند کتابش برای چاپ، می گوید: یک کار تحقیقی درباره نمایشنامه منظوم با عنوان تاریخچه و سیر تحولات نمایشنامه های منظوم در ایران دارم. این کتاب دربرگیرنده تحقیق جامعی است از پیشینه نمایشنامه های منظوم از گذشته تا روزگار معاصر بخصوص از انقلاب مشروطه تا امروز. این کتاب با فهرستی از نمایشنامه های منظوم همراه است و به میراثی که به ما ارث رسیده مانند تعزیه و نقالی و... می پردازد. کتاب دیگری که برای چاپ آماده می شود مجموعه ای از شعرهای نیمایی ام است با عنوان گزارش به آینده که به نوعی ادامه شعرهای نیمایی مجموعه شاید گناه از عینک من باشد من است. دیگر کتاب آماده چاپم مجموعه ای از غزل هایم است؛ غزل هایی که جایی منتشر نشده و تازه هستند. این غزل ها را در سال های اخیر سروده ام و در قالب نو و امروزی است. این غزل ها نیز در ادامه غزل های کتاب شاید گناه از عینک من باشد و تندر اما ناگهانی تر است. در حقیقت همان است که من در سال هایی که در مجله جوانان مسئولیت تدوین و تنظیم آن صفحات را داشتم به آن پرداخته بودم. این ها در ادامه همان کارهاست. کتاب دیگرم گزیده ای از غزل هایم از گذشته تا امروز است. به احتمال زیاد نمایشنامه منظوم، گزارش به آینده و مجموعه غزل را انتشارات آرادمان منتشر خواهد نمود.

طبایی می افزاید: آخرین کتابم نیز مجموعه ای از ترانه هایم است که خوشبختانه با اقبال خوبی روبه رو شده بودند و بعضی از آن ها با گذشت 50 سال هنوز هم زنده و مطرح هستند. این مجموعه با عنوان عشق تو نمی میرد منتشر خواهد شد و عنوانش از ترانه ای به همین نام گرفته شده است.

این شاعر در پاسخ به این پرسش که اگر به گذشته بازشود آیا باز هم همین راه را طی خواهد نمود، می گوید: با این سوالی که مطرح کردید دست بر نقطه ای گذاشتید که انسان باید مرور جدی ای بر زندگی اش داشته باشد. من اگر به گذشته برگردم که امری محال است اما تصورش امکان پذیر، مطمئنا باز هم سرودن را چه در زمینه غزل، چه شعر نیمایی و چه ترانه ادامه خواهم داد. این ودیعه ای است که با زندگی من آمیخته شده و انتخابی است که از آغاز نوجوانی، 13-14 سالگی تا امروز مانند افسونی همراه من بوده و تا امروز مرا رها ننموده است، و باز هم رها نمی نماید.

او در ادامه خاطرنشان می نماید: چیزی که باید به آن اشاره کنم و متأسفانه تلخ هم هست، این است که روزگاری که در آن هستیم از جهت خلق شعر و عرضه کارهای خوب وضعیتی اندوه بار دارد؛ در حقیقت ذائقه جامعه و مردم عوض شده است. در چند دهه گذشته متأسفانه شرایطی بر فرهنگ ما رفته که منجر به عوض شدن ذائقه مردم شده است. اگر دقت کنید می بینید هیچ کس شعر را جدی نمی گیرد. شعر زینت المجالسی شده برای عده ای خاص که در سالنی جمع شوند زیر عنوان شعرخوانی و هرکدام شیفته آن باشند که بیایند و شعر خود را بخوانند؛ در این مجالس کسی گوش نمی دهد و همه می خواهند فقط عرضه نماینده باشند.

طبایی با تأکید بر این که شعر به سرگرمی تبدیل شده است، ادامه می دهد: حتی در این مرحله هم کسی شعر را جدی نمی گیرد. جامعه انگیزه ای ندارد تا شاعر عظیم و شعر خوب خلق کند. الان کسی بخواهد شعر خوب بخواند باید به سراغ شاعرانی برود که در گذشته بوده اند؛ مثلا اخوان، نادرپور، فرخزاد و سپهری. متأسفانه شرایطی حاکم شده که زیست بومی برای رشد شاعران عظیم و جدی وجود ندارد. ضرب المثلی به یادم آمد که می گوید در رودخانه و حوض نمی شود ماهی عظیم صید کرد؛ نهنگ در رودخانه پرورش پیدا نمی نماید بلکه در اقیانوس رشد می نماید، در رودخانه ماهی های کوچک هستند. البته اگر رودخانه به مرداب تبدیل نشود و کرم پروری نکند. این مسئله تنها گریبان شعر را نگرفته است.

او سپس بیان می نماید: اگر به ترانه ها توجه کنید، واقعا اسفبار است، اگر به آهنگ هایی که مطرح می شود، دقت کنید فاجعه بار است. چیزی به نام آهنگ خوب در روزگار ما ساخته نمی شود. ببینید چه کسانی خواننده شده اند، نه صدایی دارند و نه آگاهی و نه درک و تسلطی بر قوانینی که باید باشد. هیچ کدام شرایطی را که باید و شاید داشته باشند، ندارند. این موضوع از بی مسئولیتی کسانی که در این زمینه فعالیت دارند، حکایت دارد. به نظر می رسد هیچ کس انگیزه ای برای خلق و عرضه کارهای عظیم، فاخر و ارزشمند ندارد، همه کارها را از سر ساده انگاری و تفریح، آن هم در ابتدایی ترین حالت انجام می دهند و می خواهند زودتر به پول برسند. از این دیدگاه روزگار خوبی برای هنر نیست و این تأسف را دارم که چرا شاهد چنین جریان و افولی هستم، واقعا برایم تلخ است.

خالق ترانه عشق تو نمی میرد و تنها با گل ها در ادامه می گوید: زمانی که ترانه ها را می شنوم، ترانه هایی که مطرح شده اند یا آهنگ هایی که می شنوم و کارهایی که امروز به عنوان شعر عرضه می شوند، شعرهایی که به اصطلاح شعر سپید هستند و زیر هم نوشته می شوند، واقعا متاسف می شوم. همه شاعر، خواننده و آهنگساز شده اند و خودشان هم می توانند در تلگرام و واتس اپ و اینستاگرام کارشان را عرضه نمایند، در حالی که در گذشته باید از هفت خان می گذشتند. هیچ کس هم نیست به آن ها بگوید این کارها نشانه بی سوادی و واخوردگی است، این کارها نشانه مرگ و زوال آدم هاست، کسی نیست به آن ها بگوید و آن ها هم فکر می نمایند واقعا خواننده، شاعر و نویسنده هستند. هیچ حد و مرزی وجود ندارد. متأسفانه شاملو با طرح شعر بی وزن بهانه ای دست حضرات داده است. الان مکتب های خنده آور و حتی می توانم بگویم گریه آوری زیر عنوان های مختلفی به وجود آمده است؛ اگر شما هم این گفت وگو را زیر هم بنویسید، می گویند شعر است، یعنی هیچ مرزی وجود ندارد.

طبایی خاطرنشان می نماید: زمانی که هنر در دسترس همه نهاده شد، ارزش خود را از دست می دهد؛ اگر خاک بی ارزش است به خاطر این است که همه جا هست اما الماس چون کم است ارزش دارد. هنر به شیئی همگانی تبدیل شده که در دسترس همه است بنابراین ارزش خود را از دست داده و همه به شکلی خواننده و شاعر و نویسنده و موسیقیدان هستند. در روزگار ما همه به صورت ابتذال آمیزی به دنبال شهرت هستند و فقط می خواهند مطرح شوند و این تلخ ترین حقیقت روزگار ماست. هیچ کس حاضر نیست دود چراغ بخورد و سر به زانوی تعبد بگذارد و بیندیشید و فرابگیرد و یاد بگیرد آثارش را نقد نمایند؛ همه می خواهند خود را مطرح نمایند و یک شبه معروف شوند که این موضوع تأسف بار است.

او درباره این که چند سال پیش گفته بود ترانه به شاعری اش ضربه زده، نه کار مطبوعاتی، شرح می دهد: ترانه سرایی و سرودن شعر تضادی با هم ندارند اما اگر کسی بخواهد در زمینه شاعری بدرخشد و آثار ارزشمند به وجود بیاورد و در همان حال ترانه های باارزشی خلق کند، این دو مقداری در تضاد خواهند بود؛ زمانی که فرد کار را بر دو شاخه تقسیم می نماید، معمولا انرژی اش به هدر خواهد رفت و یکی از شاخه ها به اوج نخواهد رسید. من به این دلیل این حرف را زدم. در سال هایی که ترانه سرایی می کردم، مضامین تازه ای را که می توانست محتوای شعر خوب قرار بگیرد، ناگزیر بودم در ترانه کار کنم، یعنی مضامینی که به ذهن و قلب و وجود آدمی عرضه می شود و باید در یک شعر خوب شکل بگیرد متاسفانه در آن صورت در کار ترانه صرف می شود. به همین دلیل کسی که می خواهد شاعر عظیمی شود، بیشترین انرژی اش در کار ترانه به هدر خواهد رفت. خیلی از کسانی که در هر دو زمینه فعالیت داشته اند، مجبور شدند یکی را انتخاب نمایند. یادم می آید اردلان سرفراز که یکی از ترانه سراهای خوب روزگار ماست، از شهر داراب شعرهایش را برای من می فرستاد، هنوز نوجوان بود و من اگر تصحیحی لازم بود، انجام می دادم و شعرش را در مجله جوانان چاپ می کردم. بعدها به تهران آمد و در زمینه ترانه آغاز به فعالیت کرد و خوب درخشید، اما در این سال ها کمتر نشانی از شعرهای خوب در کارهای او می بینید، درحالی در زمینه ترانه زیباترین ترانه ها به او تعلق دارد، یا جنتی عطایی هم همین طور است. در سال هایی که من در زمینه ترانه فعالیت داشتم، حس کردم شعرم سیر نزولی پیدا نموده و بیشتر به ترانه توجه داشته ام، در نتیجه ترانه را رها کردم.

او در ادامه می گوید: روزنامه نگاری با آموزه های خاص سروکار دارد، انسان حادثه ای را در جایی می بیند یا برای موضوعی که رخ داده متنی می نویسد و چاپ می نماید اما شعر و ترانه بیشتر به آنات که گونه ای از الهام هستند برمی شود و با کار روزنامه نگاری که با مسائل جاری سروکار دارد فرق می نماید. اگر انسان هم به شعر و هم به ترانه بپردازد، در هر دو زمینه پیروز نخواهد شد و به اوج نخواهد رسید، باید یکی را فدای دیگری کند. البته آدمی چند کار را می تواند انجام بدهد اما اگر انسان در یک خط حرکت کند پیروز تر خواهد بود.